TĂNG CƯỜNG NĂNG LỰC QUẢN LÝ PHÁT TRIỂN ĐÔ THỊ
ỨNG PHÓ VỚI BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU
Nguyên Hương
Cùng với quá trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước, tốc độ đô thị hóa tại Việt Nam đang ngày càng tăng nhanh, hệ thống các đô thị đã có sự phát triển nhanh cả về quy mô lẫn số lượng. Các đô thị trên cả nước đang đóng vai trò quan trọng đối với tiến trình phát triển kinh tế, góp phần đáng kể vào GDP toàn quốc. Sự tăng nhanh về số lượng đô thị, quy mô đất đai và dân số cùng với những tác động của biến đổi khí hậu, thiên tai tới đô thị đang đặt ra các yêu cầu mới đối với công tác quy hoạch, quản lý phát triển đô thị.
Tại Việt Nam, tác động của biến đổi khí hậu gây ra các hiện tượng chủ yếu gồm: Ngập lụt, xói lở, xâm nhập mặn, biến đổi nhiệt độ bất thường. Công tác quy hoạch đô thị cần nghiên cứu, đề xuất các giải pháp để thích ứng với biến đổi khí hậu thông qua sử dụng đất, tổ chức không gian và hệ thống hạ tầng đô thị phù hợp. Để xây dựng được các giải pháp phù hợp và khả thi, cần có hệ thống cơ sở dữ liệu về hiện trạng đô thị, tác động thực tế của biến đổi khí hậu, quy hoạch đô thị đang thực hiện và kịch bản biến đổi khí hậu dự báo. Các nhóm thông tin dữ liệu về quy hoạch khi được xây dựng đồng bộ trong một hệ thống sẽ giúp cơ quan quản lý nhà nước tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong phân tích để hoạch định chính sách phù hợp, quản lý phát triển đô thị hiệu quả, tránh được các rủi ro trong đầu tư, phát triển đô thị.
Tại Việt Nam, tác động của biến đổi khí hậu gây ra các hiện tượng chủ yếu như Ngập lụt, xói lở, xâm nhập mặn,...
Bên cạnh đó, việc xây dựng hệ thống thông tin quy hoạch cũng tăng cường minh bạch trong triển khai thực hiện theo quy hoạch được duyệt, hỗ trợ tích cực công tác công khai quy hoạch để người dân cùng thực hiện, giám sát; cung cấp thông tin quy hoạch để các chủ thể tham gia phát triển đô thị thực hiện hiệu quả; tăng cường phân cấp trong quản lý phát triển đô thị được triệt để hơn. Do đó, trong những năm tới, việc xây dựng hệ thống thông tin quy hoạch là một trong các nhiệm vụ ưu tiên của ngành Xây dựng.
Vừa qua, tại Hà Nội, Bộ Xây dựng và Cơ quan Hợp tác quốc tế Hàn Quốc tại Việt Nam (KOICA) phối hợp tổ chức Lễ Khởi động Dự án hỗ trợ kỹ thuật “Tăng cường năng lực quản lý phát triển đô thị ứng phó với biến đổi khí hậu thông qua xây dựng hệ thống thông tin quản lý quy hoạch và phát triển đô thị Việt Nam” (UPIS).
Dự án UPIS nhằm cải tiến, chuẩn hóa quy trình nghiệp vụ, tạo nền tảng ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý thông tin đô thị, giải quyết các vấn đề về đô thị hóa ứng phó biến đổi khí hậu và phát triển bền vững... Dự án được thực hiện thí điểm tại 3 thành phố: Phú Quốc (tỉnh Kiên Giang), Thái Nguyên (tỉnh Thái Nguyên), Quy Nhơn (tỉnh Bình Định) trong thời gian 48 tháng.
Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Hồng Minh nhấn mạnh việc triển khai thực hiện Dự án UPIS cũng là tiền đề hướng tới hoàn thiện, phát triển hệ thống GDSS trên toàn quốc
Phát biểu khai mạc tại buổi lễ, Thứ trưởng Xây dựng Bùi Hồng Minh cho biết: Trong giai đoạn 2015 - 2018, Bộ Xây dựng đã triển khai thực hiện Dự án hỗ trợ kỹ thuật quy hoạch đô thị xanh Việt Nam (GDSS) do Chính phủ Hàn Quốc viện trợ không hoàn lại. Trong quá trình triển khai dự án, việc chuẩn hóa dữ liệu và thông tin quy hoạch cũng là một trong những khó khăn cần khắc phục để hướng tới ứng dụng rộng rãi kết quả của Dự án. Vì vậy, việc triển khai thực hiện Dự án UPIS cũng là tiền đề hướng tới hoàn thiện, phát triển hệ thống GDSS trên toàn quốc.
Mục tiêu của Dự án là: Vận dụng những kinh nghiệm trong xây dựng hệ thống thông tin đô thị của Hàn Quốc (Urban Planning Information System - UPIS) để ứng dụng CNTT trong công tác quản lý quy hoạch và phát triển đô thị; tăng cường ứng phó với BĐKH tại các đô thị; Tăng cường tính công khai, minh bạch và cung cấp thông tin quy hoạch, phát triển đô thị đến người dân; Hỗ trợ công tác thẩm định, ra quyết định phê duyệt quy hoạch và phát triển đô thị; góp phần nghiên cứu giảm phát thải của các đô thị; Đào tạo cán bộ, chuyển giao công nghệ, nâng cao năng lực quản lý trong lĩnh vực quy hoạch xây dựng, quản lý phát triển đô thị.
Dự án sẽ có sản phẩm cụ thể như: Kế hoạch chiến lược cho hệ thống thông tin quản lý, phát triển và quy hoạch đô thị (UPIS); Các chỉ số quản lý đô thị đối với biến đổi khí hậu, tập trung vào các nội dung sửa đổi và nâng cấp chỉ tiêu quy hoạch đô thị xanh (tại dự án GDSS); xây dựng các tiêu chí, chỉ số của đô thị để đánh giá khả năng thích ứng, chống chịu với biến đổi khí hậu của đô thị; Hệ thống thông tin quy hoạch và phát triển đô thị - UPIS (kèm theo hệ thống hỗ trợ ra quyết định về quy hoạch đô thị xanh nâng cao-GDSS); Nâng cao năng lực và các biện pháp để quản lý bền vững và mở rộng dự án trong tương lai.
Bộ Xây dựng là cơ quan chủ quản Dự án, giao cho Vụ Quy hoạch Kiến trúc là chủ dự án, thành lập Ban chỉ đạo, Ban Quản lý dự án và phối hợp với UBND các tỉnh để quản lý phần việc do phía Việt Nam đảm nhận. Bộ Xây dựng có trách nhiệm: Tổ chức bộ máy quản lý và thực hiện dự án; chịu trách nhiệm về quản lý và sử dụng có hiệu quả vốn đối ứng của Bộ Xây dựng cho dự án từ khi chuẩn bị đến khi kết thúc, đưa dự án vào khai thác, sử dụng; Lập và trình cơ quan chủ quản, Ban chỉ đạo dự án phê duyệt kế hoạch tổng thể và kế hoạch hàng năm; Xây dựng kế hoạch hoạt động hằng quý, phục vụ công tác điều hành, giám sát và đánh giá dự án; Đàm phán, ký kết, giám sát việc thực hiện các hợp đồng và xử lý vướng mắc phát sinh theo thẩm quyền; Thực hiện giám sát và đánh giá dự án nhằm đảm bảo dự án thực hiện đúng tiến độ, chất lượng và đạt mục tiêu đề ra; Chỉ đạo Ban quản lý dự án thực hiện hạch toán, kế toán, quyết toán, kiểm toán dự án theo quy định của pháp luật; lập báo cáo kết thúc dự án; bàn giao tài sản, tài liệu đầu ra của dự án. Chủ dự án chịu trách nhiệm quản lý trực tiếp về các hoạt động của dự án, đảm bảo dự án được thực hiện đúng mục tiêu, nội dung và tiến độ cam kết. Định kỳ báo cáo Lãnh đạo Bộ Xây dựng về kết quả thực hiện, những khó khăn, vướng mắc liên quan đến quá trình thực hiện dự án để kịp thời tháo gỡ, Cử cán bộ và kỹ thuật viên tham gia các khóa đào tạo để vận hành, bảo trì và sửa chữa thiết bị và vật tư được KOICA cung cấp cho Dự án. Quản lý và sử dụng có hiệu quả vốn đối ứng của địa phương cho dự án từ khi chuẩn bị, thực hiện đến khi kết thúc, đưa dự án vào khai thác, sử dụng. Lập kế hoạch tổng thể và kế hoạch hàng năm thực hiện dự án tại địa phương, báo cáo UBND tỉnh, gửi Bộ Xây dựng, Ban chỉ đạo dự án tổng hợp, phê duyệt; Xây dựng kế hoạch hoạt động cho hằng quý, phục vụ công tác điều hành, giám sát và đánh giá - dự án; Đàm phán, ký kết, giám sát việc thực hiện và xử lý vướng mắc phát sinh theo thẩm quyền; Chỉ đạo thực hiện giám sát và đánh giá nội dung công việc thực hiện dự án tại địa phương nhằm đảm bảo dự án thực hiện đúng tiến độ, chất lượng và đạt mục tiêu đề ra; Chỉ đạo Ban quản lý dự án thực hiện hạch toán, kế toán, quyết toán, kiểm toán dự án theo quy định của pháp luật; lập báo cáo kết thúc dự án; bàn giao tài sản, tài liệu đầu ra của dự án.
Hội thảo đầu kỳ dự án sẽ được tổ chức với sự tham gia của các bên liên quan thực hiện dự án và các đối tượng quan tâm nhằm phổ biến các thông tin về dự án, một số kết quả hoạt động ban đầu và kế hoạch thực hiện dự án tiếp theo. Tiến độ thực hiện dự án sẽ được theo dõi theo quy định tại Nghị định số 56/2020/NĐ-CP ngày 25/5/2020 của Chính phủ về quản lý và sử dụng nguồn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) và nguồn vốn vay ưu đãi của các nhà tài trợ. Các báo cáo đánh giá sẽ nhận định về tiến độ đạt được hướng tới việc thực hiện các thành quả đặt ra cho dự án và xác định các biện pháp khắc phục, nếu thấy cần thiết. Đánh giá kết thúc dự án sẽ tập trung vào việc thực hiện các kết quả dự án như đã được đưa vào kế hoạch ban đầu.
Sau thời gian dài chuẩn bị, với sự tham gia tích cực của các cơ quan Việt Nam và Hàn Quốc, Biên bản Thảo luận Dự án Hỗ trợ kỹ thuật tăng cường năng lực quản lý phát triển đô thị ứng phó với biến đổi khí hậu thông qua xây dựng hệ thống thông tin quản lý quy hoạch và phát triển đô thị Việt Nam (UPIS) đã được ký kết; Bộ trưởng Bộ Xây dựng đã phê duyệt Văn kiện dự án tại Quyết định số 942/QĐ-BXD ngày 18/8/2021. Bộ Xây dựng và UBND các tỉnh Thái Nguyên, Kiên Giang, Bình Định đã thành lập Ban chỉ đạo, Ban quản lý Dự án để triển khai thực hiện.
Dự án được triển khai sẽ góp phần thực hiện các mục tiêu tại Đề án phát triển đô thị ứng phó với biến đổi khí hậu, Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, Đề án phát triển đô thị thông minh bền vững Việt Nam giai đoạn 2018-2025. Các đô thị gồm: Thành phố Phú Quốc (tỉnh Kiên Giang), thành phố Thái Nguyên (tỉnh Thái Nguyên) và thành phố Quy Nhơn (tỉnh Bình Định) được lựa chọn là địa bàn nghiên cứu thí điểm về xây dựng hệ thống thông tin quy hoạch, phát triển đô thị nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu sẽ là những điển hình để hướng tới nhân rộng kết quả Dự án trên toàn quốc.
Dự án UPIS được triển khai cũng sẽ góp phần thực hiện các mục tiêu tại Đề án phát triển đô thị ứng phó với biến đổi khí hậu, Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030, Đề án phát triển đô thị thông minh bền vững Việt Nam giai đoạn 2018 - 2025.
Lễ Khởi động Dự án hỗ trợ kỹ thuật “Tăng cường năng lực quản lý phát triển đô thị ứng phó với biến đổi khí hậu thông qua xây dựng hệ thống thông tin quản lý quy hoạch và phát triển đô thị Việt Nam”